نگاهی به فیلم "عصر یخبندان " ساخته مصطفی کیایی عصری که عاریه ای است!

آوینی فیلم - فیلم عصر یخبندان نگاهی ملودرام به پدیده ناراستی جهانی دروغین و محو شده در مدرنیته دارد و سعی داشته با رنگ و بویی به ظاهر مدرن در سینمایی قصه گو، توجه مخاطب را به خود جلب کند اما حفره های بسیار در فیلمنامه نگاشته شده توسط مصطفی کیایی نه تنها لحظه ای اثر را در مسیری درست هدایت نمی کند، بلکه تصوری روشن برای مخاطب در جهت دریافتی معقولانه از مساله التهاب درونی فرد و دردهای نهفته در بی اخلاقی های اجتماع باقی نمی گذارد. فیلمی در مورد خیانت، اعتیاد، دروغ و ریاکاری که می خواهد به همه این نشانه ها در یک زمان 90 دقیقه ای دست یابد، اما انقدر در روایتی گنگ و متوهم درجا می زند که بیننده دوست دارد هر چه زودتر زمان به سر آید تا از این عصر سردِ تماشا به آفتاب بیرونی برسد! داستانی از خیانت با روایتی معلق که می خواهد با شک برانگیزی مخاطب کار خود را پیش ببرد و در این بین فرصتی هم فراهم کرده و برای خالی نبودن عریضه، پیامی شعاری هم صادر کند! قصه ای در خصوص منیره و بابک که با وجود 12 سال زندگی و داشتن فرزند، زندگی بن بست شده ای دارند و زن در پی کمبود احساسات و سرد شدن زندگی، رو به مواد مخدر و دوستی با فردی به نام فرید آورده است! و در این اطراف خرده روایت هایی هم وجود دارد که البته تنها نقش عاریه ای جهت پُر کردن زمان فیلم دارد.

کیایی با تغییر فرم روایی در ساخته جدید خود سعی داشته تا به عنصر تعلیق در نزد مخاطب دست یابد و از این رو با انتخاب روایتی غیرخطی در فیلمنامه و تدوین به دنبال نمایش سردرگمی کاراکترهایی بی هویت بوده است، اما این مسیر نه تنها کمکی به شناخت پرسوناژها نزد مخاطب نکرده بلکه موجبات دوری از درونگاه فکری و رفتاری کاراکترها شده و بیگانگی با چرایی تصمیم شخصیت ها را به دنبال دارد و به نظر می رسد انتخاب شکست زمانی در روایت، گزینشی در جهت پوشش خلل های موجود در فیلمنامه می باشد، چرا که نبود و وجود این شکل روایت در این اثر چندان توجیه ساختاری نداشته و کمکی به پیچش معقول رخدادها و نشان یافتن سرنخی معقول از برخوردهای زمانی نخواهد داشت. این فیلم نه توان برملا ساختن دردی اجتماعی دارد و نه می تواند به اصویر چالش برانگیزی از بی اخلاقی های اجتماع و التهاب درون آن داشته باشد. فیلمساز برای این که مدرن بودن اثر را بیشتر نشان دهد، اقدام به انتخاب پایان های مختلف در فیلم می کند! و این ژست بی منطق تنها موجب خستگی و کسالت مخاطب خواهد شد و بس! به کارگیری دوربین توسط بابک در ماشین همسرش منیره و پس از آن اقدام مشابه ستاره برای ماشین شوهرش، سطحی ترین روش برای نشان دادن مسیر بی اعتمادی زوجین است و باز هم فیلمساز مانند اثر ناقص گذشته اش، "خط ویژه" راحت ترین و غیر خلاق ترین مسیر پایانی را نشان می دهد و در این جا دوربینی رو به بالا و توبه ناگهانی منیره در یک سکانس، تنها خام دستی در مواجه با اثری پویا را برملا می کند! اگر بخواهیم از بازی ها صحبت کنیم، نتیجه از این ها هم بدتر می شود، چرا که جملگی بازیگران چنان تصنعی، بی باور و رها شده حضور دارند که نمی توان آن ها را نقش آفرین دانست. فیلم عصر یخبندان ادعای اثری اجتماعی و دغدغه مند دارد، اما در طرح مساله هم ناتوان است و تنها می خواهد شکلی مدرن از خود نشان دهد و از این رو هیچ راهی برای نمایش مناسب روایت نمی تواند پیدا کند و تنها عکسی محو شده از یخبندان است که توان سوزی برای درد را ندارد.

مرتضی اسماعیل دوست
انتهای پیام./